روایت مدیرکل پژوهش ایرنا از ارتباط فیکنیوزها با رانت رسانهای
تاریخ انتشار: ۱ بهمن ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۵۶۶۰۶۲
محمد رستم پور مدیرکل پژوهش خبرگزاری ایرنا در گفتوگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران توانا، درباره ساماندهی کانال ها و سامانه های خبری گفت: برخی متاسفانه حق گمنام بودن در فضای مجازی را با هرگونه عدم امکان یک حکومت برای مدیریت در رسانه های اجتماعی اشتباه گرفته اند. بعضی ها تصور می کنند حق گمنامی در شبکه های اجتماعی و در اینترنت یک حق عمومی است و برخی نیز آن را از مصادیق نوین حقوق بشر می شناسند در حالی که بدین شکل نیست.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
وی با بیان اینکه این موضوع در کشور ما یک موضوع کاملا رها شده است افزود: در کشورهای دیگر، در شبکه های اجتماعی یا در اینترنت بر اساس رهگیری های فنی که وجود دارد هر کس در اینترنت یک رد پا دارد که آنها با توجه به همین ردپاها فضای مجازی را مدیریت و کنترل میکنند.
مدیرکل پژوهش ایرنا ادامه داد: حکومت ها با پلتفرم ها به شکل های متفاوتی مواجه می شوند، بعضی از حکومت ها صاحبان پلتفرم ها را مسئول محتوای منتشر شده در آن می دانند و بعضی از کشورها مسئولیت را متوجه تولیدکنندگان محتوا می دانند.
رستم پور بیان کرد: وقتی یک محتوایی در یک پلتفرم داخلی و یا خارجی منتشر می شود حکومت ها ابتدا به سراغ مسئولان دفاتر پلتفرم ها در آن کشور می روند و بر اساس قرارداد و یا براساس توافقی که با آنها دارند می گویند اطلاعات مرتبط با فعالیت شهروندان در آن پلتفرم را به ما بدهید، اما متاسفانه ما از چنین تعامل و توافق رسمی با تلگرام به دلیل اینکه این پیام رسان نماینده و دفتر رسمی در ایران ندارد بهرهمند نیستیم.
وی با اشاره به این نکته که تلگرام استانداردهایی برای انتشار محتوا دارد و بر اساس گزارش شهروندان محتواهایی مثل غیراخلاقی، خشونت آمیز، تجارت اعضای بدن و... در کانال ها را مسدود می کند خاطرنشان کرد: متاسفانه در تمام پلتفرم ها، حتی در کشورهایی که مجوز دارند و ثبت شده هستند در اعمال استانداردها بسیار سلیقه ای عمل میشود. مثلا امروزه در تلگرام باتهای مختلفی وجود دارد که این باتها محتواهای غیراخلاقی، خشونت آمیز و خرید و فروش اسلحه گرم دارند.
این پژوهشگر اظهار داشت: معاونت رسانه ای وزارت فرهنگ با این تصمیم می خواهد حداقل دامنۀ آسیب ها و پیامدهای ناشی از خبررسانیهای فیک، بیضابطه و توهین آمیز را کاهش دهد که این کار بسیار ارزشمند و نیکویی است؛ نکته ای که معاونت رسانهای و کانال های خبری مرتبط با خبرگزاری ها و پایگاه های خبری باید بدانند این است که در نبود صاحبان پلتفرم ها در ایران این موضوع فقط با تعامل دو سویه حل می شود، یعنی هر دو طرف باید از سیاست های انتظامی و گریزهایی که به دلیل نبود قانون در ایران هست بپرهیزند؛ در یک رویکرد نرم میشود این وضعیت خبری که در پلتفرم ها وجود دارد را یک سامان حداقلی داد ولی به خاطر اینکه ما الزامات قانونی را نداریم باید یک گفتوگو و تعامل دو سویه را ایجاد کنیم.
رستم پور در پاسخ به این سوال که این طرح چه میزان بر روی جلوگیری از گسترش فیکنیوز تاثیرگذار است افزود: باید ببینیم که این فیک نیوزها از کجا ریشه می گیرند. مثلا فیک نیوزهایی که ما در پنچ سال اخیر داشته ایم از کجا آمده اند، آیا این فیکنیوزها برآمده از کانال های تلگرامی متصل به وب سایت ها و پایگاه های خبری است یا این کانال ها به دلیل تکیه برخی از آنها به اشتهای بیشتر از بهره مندی مخاطب به وجود آمده اند.
وی در پاسخ به این سوال که چرا درصد بهرهوری این اقدام را پایین می داند تصریح کرد: ما سه دسته فیک نیوز داریم میس اینفورمیشن (Misinformation = اطلاعات نادرست) دیس اینفورمیشن (disinformation = دروغرسانی) و ملین اینفورمیشن (Melin information= افشاگری های شخصی) است؛ فیک نیوز ها در ایران عمدتا دیس اینفورمیشن و ملین اینفورمیشن هستند یعنی خبری که این کانال ها منتشر می کنند تعمدی یا به عبارت دیگر سازماندهی شده است، برای انتشار این اخبار تا شما از یک سری رانت های رسانه ای و سیاسی بهره مند نباشید نمی توانید تولیدی داشته باشید.
مدیرکل پژوهش ایرنا خاطرنشان کرد: ساماندهی کانال ها و سامانه های خبری باعث آرامش جامعه می شود به شرط اینکه، این کار مبتنی بر یک قانون باشد. در سایت وزارت فرهنگ و ارشاد قسمتی به نام جرائم رایانه ای وجود دارد که در آن به این نکته اشاره شده است که اخباری که باعث تشویش اذهان عمومی می شود نباید منتشر شود ولی آیا این اجرا می شود؟ خیر اجرایی نمی شود؛ برای پیگیری، ساماندهی و تصویب چنین قوانینی به یکپارچگی نهادی نیاز داریم؛ نمی شود که قانونی را تصویب کنیم و در جای دیگر این قانون را زیر سوال ببریم.
پایان پیام/
منبع: فارس
کلیدواژه: خبرگزاری ایرنا ساماندهی کانال ها مدیرکل پژوهش پلتفرم ها کانال ها رسانه ای
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۵۶۶۰۶۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پاسخ خبرگزاری مجلس به گزارشها درباره مرکز پژوهشها
به گزارش «تابناک» به نقل از خبرگزاری خانه ملت، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی با بیش از ربع قرن فعالیت به جایگاهی رسیده که گزارشها و اظهارنظرهای آن، بهعنوان مرجعی مستقل از نگاههای جناحی و سیاسی، محل استناد گزارشهای اثرگذار کشور قرار میگیرد. چه بسا در دورههای مختلف مجلس، نگاه کارشناسی این مرکز حتی خلاف نظر رئیس یا اعضای هیئترئیسه یا اکثریت نمایندگان مجلس بوده است که این خود بیانگر استقلال فکری این مرکز بوده است. این بعد کارشناسی و استقلال در طول سالها انباشت تجربۀ علمی به دست آمده است.
اما این دیدگاه مستقل و کارشناسی گاه به مذاق برخی خوش نیامده و انتقادهایی غیرکارشناسی و غیرعلمی را برانگیخته است. با نگاهی به رویکرد رسانههای دولتهای گذشته نیز این انتقادهای غیرکارشناسی دیده میشود و میتوان شواهد آنها را در بایگانیهای اینترنتی پیدا کرد. اکنون نیز همچون گذشته، به نظر میرسد این انتقادها در پایان دورۀ عملکرد مجلس یازدهم شدت بیشتری هم پیدا کرده است، رویکردی که با رگههای مغرضانه و سیاسیکاریهای جانبدارانه بهدنبال تخریب این نهاد و حتی دخالت در فرآیند ادارۀ آن است.
طی هفتههای اخیر، و پس از انتشار گزارشهای مرکز پژوهشهای مجلس در حوزههای مختلف، برخی رسانههای داخلی تیترهایی بیدقت از این گزارشها استخراج کردند و گاه رسانههای فارسیزبان معاند برداشتهایی مغرضانه از آن گزارشها به مخاطبان خود ارائه کردند. پس از بازنشر این مطالب در فضای رسانهای، رسانههای دولت، همچون ایرنا و ایسنا، سراسیمه و آشفته بهجای توجه به اصل گزارش، خوانش آن و داشتن رویکرد حل مسئله، حمله به مرکز پژوهشهای مجلس را در دستور کار خود قرار دادند.
نمونۀ بارز این گزارشها و بازیخوردن رسانههای دولت را میتوان در موارد زیر به عینه مشاهده کرد:
یکی از این موارد، انتشار گزارش «بررسی مفهوم هزینههای کمرشکن سلامت و سیاستهایی برای محافظت مالی» توسط مرکز پژوهشهای مجلس بود. یک روز پس از انتشار این گزارش، برخی رسانهها آن را بازنشر و دستمایۀ خبرسازی خود کردند. وزارت بهداشت نیز، در اقدامی شتابزده، جوابیهای نسبت به این گزارش داد. فردای آن روز هم، خبرگزاری ایرنا بهطور ناصواب مصاحبههایی علیه مرکز پژوهشهای مجلس منتشر کرد، ناصواب از آن جهت که نگاهی به آمار استنادشده در این گزارش نشان میداد دورۀ مورد مطالعه بهکلی مربوط به بازۀ زمانی ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ است و عملکرد حوزۀ سلامت در دولت قبل بررسی شده است. حتی آمار و مستندات این گزارش نیز از دل آمار مرکز ملی آمار ایران استخراج شده است که مرکزی است ذیل سازمان برنامه و بودجه و معاونت ریاست جمهوری.
در نمونهای دیگر، مرکز پژوهشهای مجلس گزارشی منتشر کرد با عنوان «بررسی وضعیت گردشگری داخلی از منظر دسترسپذیری برای اقشار مختلف جامعه و ارائۀ بسته تقنینی». پس از انتشار، برخی رسانههای داخلی و رسانههای معاند با تیتر «حذف سفر از سبد خانوار» برای این گزارش خبر ساختند. این تیتر عصبانیت خبرگزاری ایسنا و وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را هم برانگیخت و بهانۀ هجمه علیه این مرکز شد. درحالیکه در هیچ کجای این گزارش مستند، اشارهای به «حذف سفر از سبد خانوار» یا حتی مضمون آن نشده است. بلکه باز هم این گزارش براساس آمار مرکز ملی آمار ایران نگاشته شده بوده و حتی بالاتر از آن: این آمار مربوط به سالهای پیش از ۱۴۰۰ بوده. این نشان میدهد یک نفر در رسانههای دولت حتی صفحۀ چکیدۀ این گزارش را نخوانده است تا پس از آن دستبهقلم شود و علیه مرکز پژوهشها بنویسد.
در دورههای مختلف فعالیت مرکز پژوهشهای مجلس، مرسوم است که در زمان بررسی بودجه در مجلس شورای اسلامی گزارشهای کارشناسی این مرکز در حوزههای مختلف ارائه شود تا نمایندگان با افق دید بازتری در تصویب بودجه تصمیم بگیرند. در سال جاری نیز، این گزارشها بهصورت مستمر تهیه و منتشر شدند. پس از انتشار یک گزارش با عنوان «بررسی بخش دوم لایحۀ بودجۀ سال ۱۴۰۳ کل کشور (۱۰): بودجۀ حامی فقرا (ظرفیتهای فقرزدایی لایحۀ بودجه)» برخی اطلاعات گزارش از گزند تیترسازی همان رسانههای در امان نماند. این رسانهها با استناد اشتباه به این گزارش از گسترش فقر در جامعه خبر دادند، درحالیکه در همان ابتدای گزارش اشاره شده است که رویکرد انقباضی بودجه کسری تراز عملیاتی بودجه را کاهش میدهد و به همین دلیل تورم را کاهش و وضعیت فقر را در کشور بهبود میبخشد. اما باز هم رسانههای دولت این گزارش را نخواندند و دست به قضاوتهای نابجا زدند. یا مثال دیگر، گزارشی که در آن به رشد محرومیتزدایی بهدلیل اقدامات دولت اشاره شده بود. البته که این نمونهها منحصر به همین چند مثال نیست، اما، چون مجال آن نیست آن را موکول به وقتی دیگر میکنیم.
خبرگزاری ایرنا نیز در رویکرد سیاسی خود تیترخوانی را به خوانش دقیق گزارش ترجیح داده و در آخرین اقدام خود نوشته است «گزارشهای مرکز پژوهشهای مجلس دربارۀ لایحۀ بودجۀ ۱۴۰۳ و سایر موضوعات اقتصادی به مذاق رسانههای آن سوی آب خوش آمده. گویا این مرکز به محلی برای تهیۀ گزارشهای منفی علیه وضعیت اقتصادی و اجتماعی ایران تبدیل شده و هیچ اقدام مثبتی در کشور صورت نمیگیرد که به چشم مسئولان مرکز بیاید». درحالیکه نگاهی حتی نهچندان عمیق به گزارشهای مرکز پژوهشهای مجلس نشان از توجه به نقاط و اقدامات مثبت دولت دارد و اگر نقدی صورت گرفته، راهکارها و پیشنهادهایی برای رفع آنها پیشنهاد شده است. گفتنی است تاکنون بیش از ۶۰۰ نامۀ راهبری برمبنای گزارشهای مرکز پژوهشهای مجلس به دولت محترم و دستگاهها و وزارتخانههای مختلف ارسال شده و در آنها راهکارهایی برای رفع مشکلات ارائه شده است.
آیا دولت محترم آنقدر از عملکرد خود مطمئن است که سایر نهادها و مراکز پژوهشی را به دروغگویی و سیاهنمایی متهم میکند؟ آیا شایسته نیست حتی اگر نقدی کارشناسی هم به دولت وارد شد، با نگاه علمی و کارشناسی و بهدور از همهمههای رسانهای به آن پرداخته شود؟ یا اگر نگاه انتقادی و غیرواقعبنیانه ازسوی رسانههای داخلی و معاند خارجی با استناد به گزارشی علمی یک مرکز صورت گرفت، بهتر نیست بهجای تأختن به آن مرکز علمی از دل همان گزارش در حمایت از عملکرد دولت سخن گفت و جواب رسانهها را بهصورت رسانهای داد؟ اگر تاب و تحمل نقد کارشناسانه هم در دولت وجود ندارد، پس اساساً چگونه باید متوجه مشکلات شد؟ واقعاً رسانههای دولت تفاوت تخریب و نقد کارشناسانه را از یکدیگر تشخیص نمیدهند؟
رسانههای دولتی در این هجمه به غیرمستندبودن آمارها در گزارشهای مرکز پژوهشهای مجلس اشاره میکنند، درحالیکه این آمارها برگرفته از مرکز ملی آمار ایران است و تمامی روشها و رویکردها روشی علمی و پژوهشی دارد.
خبرگزاری ایرنا در اقدام اخیر خود حتی پا را فراتر نهاده و هدف اصلی خود از این رویکرد را عیان کرده است، یعنی تلاش برای دخالت در فرایند انتخاب رئیس مجلس. این خبرگزاری نوشته است «انتظار میرود با تشکیل مجلس جدید و تغییر مدیریت مرکز پژوهشهای مجلس، این نهاد تحقیقاتی به وظیفۀ اصلی خود بازگردد و مجدداً به بازوی مشورتی نمایندگان مجلس برای بررسی لوایح و طرحها تبدیل شود. برای فعالیتهای سیاسی، فضای کافی در کشور وجود دارد و نیازی به آلودهکردن مرکز پژوهشها نیست».
بد نیست رسانۀ محترم دولت نگاهی به قانون اساسی و اصل استقلال قوا بیندازد. به نظر میرسد این رسانه در جایگاهی نیست که بتواند برای تعیین مدیران مجلس تکلیف تعیین کند یا آرزوهای خود را در رسانهای که از بودجۀ عمومی ارتزاق میکند بیان کند. این تلاش حتماً مخالف مشی و تأکیدهای رئیسجمهوری محترم است و اگر کسانی در ایرنا یا گوشهوکنار دولت چنین فکری را در سر میپرورانند بهتر است نگاهی به فرمایشهای داهیانۀ رهبر معظم انقلاب بیندازند.
در آخر باید عنوان کرد که رسانههای دولت بهتر است بهجای حاشیهسازیهایی که بازنمایی منفی برای جامعه دارد و بازیچۀ دست رسانههای معاند قرار میگیرد، در راستای همافزایی و همدلی بهمنظور پیشبرد اهداف متعالی کشور بهویژه بهبود معیشت مردم گام برداریم و موضوعات فرعی را ارجح بر موضوعات اصلی کشور ندانیم.